Historia Kościoła

Kościół parafialny pw. Św. Krzyża usytuowany jest na terenie dzielnicy Pogodno, w kwartale zabudowy ograniczonym przebiegiem ul. A. Mickiewicza, Henryka Wieniawskiego, Marii Konopnickiej i Stanisława Kostki.

Odsunięty od ulicy w głąb działki, prezbiterium zwrócony jest w kierunku zachodnim, z wejściem do wnętrza od strony ul. Henryka Wieniawskiego. Do elewacji północnej przylega nowa świątynia zbudowana po 1945 r. natomiast do elewacji zachodniej dobudowany jest dom sióstr zakonnych. Po wschodniej stronie kościoła usytuowany jest dom należący do Caritasu a na północ od niego stoi budynek plebani.

Najstarsza część obecnego kościoła Świętego Krzyża zbudowana została w 1930 r. Od 1970 r. starano się o budowę nowego kościoła. Zezwolenie warunkowało dobudowę nowego kościoła z zachowaniem małego przedwojennego kościółka. Inżynier arch. Zbigniew Abrahamowicz opracował dwa projekty, tradycyjny na planie prostokąta i centralny.

Ksiądz bp Jerzy Stroba wybrał do realizacji układ centralny. Budowę rozpoczęto w 1972 r. i trwała ona do 1978 r. Stary kościółek został zachowany i wtopiony w nowoczesną architekturę. Autor zaproponował rozwiązanie modernistyczne tak pod względem stylu, jak i technologii budowy oraz materiału. W projekcie założono budowę kościoła o konstrukcji żelbetowej, w formie jednoprzestrzennej, częściowo podpiwniczonej hali o układzie amfiteatralnym i rzucie stanowiącym wycinek koła, a przypominającym formę wachlarza o wyoblonej ścianie zachodniej. Bryłę dostawiono do starego kościoła zachowując niewielką, ok. 70 cm odległość pomiędzy ścianami. Obie budowle nakryto wspólnym dachem o dwóch połaciach: jednej szerokiej, pochylonej w kierunku zachodnim rozpostartej nad nawą kościoła nowego i drugiej spadzistej nad południową elewacją kościoła starego. Pod dachem tym ukryto zachowaną więźbę starego kościoła. Dach przykryty jest arkuszami blachy miedzianej.

Wnętrza obu budowli połączono dwoma przejściami: jednym umieszczonym w ścianie przedsionka, drugim w ścianie aneksu przy prezbiterium starego kościoła. Sylwetę kościoła, zasłoniętego w dolnej partii otaczającą go zabudową, akcentuje wieża usytuowana na północno – wschodnim narożniku starego kościoła. Wieża wyprowadzona została, ponad elewację, pionową ścianą w formie trójkątnego skrzydła o ściętym wierzchołku, poniżej którego w murze wycięto prześwit na zawieszenie dzwonu. Wschodnią półkolistą elewację kościoła rozwiązał architekt w formie wysokiej ściany podzielonej rytmem gęsto rozstawionych słupów, pomiędzy którymi umieszczone zostały pionowe pasy okien. W tej elewacji umieszczono wejście do podziemnej części kościoła i do nawy głównej. To ostatnie poprzedzono schodami biegnącymi od bez okiennej elewacji północnej. Drugie wejście do wnętrza usytuowano w południowej elewacji wieży. Ma ono formę dwóch półkolistych arkad. Poprzedzone jest podestem, schodami i rampą dostawionymi do wschodniej elewacji starego kościoła. Elewację tę, zwieńczoną pierwotnie sygnaturką, po przebudowie rozwiązano w formie gładkiego muru kurtynowego z półkolistym wejściem ukrytym pod rampą. Elewację zachodnią ukształtowaną w formie łagodnego łuku półkolistego dzielą pionowe słupy i pasy okien rozwiązane identycznie jak w elewacji wschodniej.

Wnętrze nowej świątyni ma formę amfiteatralnie rozwiązanej hali bez wyodrębnionego prezbiterium. Ołtarz główny i tabernakulum znajduje się w zachodniej, najniżej położonej części hali. Różnice poziomów wyrównują betonowe stopnie, na których ustawione są ławki. Nawę przykrywa strop żelbetowy typu baldachimowego, skonstruowany z masywnych żeber biegnących pasami od ściany zachodniej do wydzielonej części prezbiterialnej. Część ołtarzową nakrywa strop płaski otynkowany na gładko. Otynkowane są również dwie ściany boczne, północna i południowa, obie bez okienne. W narożniku południowo – wschodnim jest empora organowa z litą balustradą. Z poziomu empory wchodzi się do wnętrza wieży mieszczącej klatkę schodową. W podziemnej części nowego kościoła mieszczą, się sale katechetyczne, biuro parafialne i toalety. Wnętrze starego kościoła pozostawiono w kształcie pierwotnym.

Pionowe słupy międzyokienne na ścianie wschodniej i zachodniej oraz strop wnętrza, pozostawiono w surowej płaszczyźnie betonu. Ściany boczne natomiast otynkowane.

Na ścianie pomocnej zgodnie z koncepcją ks. inf. Romana Kostynowicza namalowane zostały przez art. Rzeź. K Bieńkowskiego stacje drogi krzyżowej (technika sgrafitio). W oknach ściany zachodniej zamontowano witraż autorstwa Wiesława Ostrzołka z Katowic, skomponowany w formie jednolitej, dynamicznej kompozycji geometrycznej z motywami promieni o żywej kolorystyce. Na ścianie wschodniej wisi rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego autorstwa prof. Bronisława Chromego z Krakowa. Jest pełnym ekspresji dziełem, jedną z najlepszych współczesnych realizacji rzeźbiarskich w Szczecinie. W nowej części kościoła znajduje się pochodzące z 1983 r. tabernakulum, figury apostołów. Ołtarz, chrzcielnica i nowe wyposażenie prezbiterium poświęcone w 1985 r. Z lewej strony ołtarza przy wyjściu z zakrystii znajduje się poświęcony u ojców redemptorystów w Głogowie obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy przeniesiony tu z małego kościoła. W nowym kościele znajduje się również kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej.

Na wieży kościoła umieszczono, poświęcony 9.12.1981 r. dzwon im. Jana Pawła II.

W małym kościele z historycznego wyposażenia zachowały się: polichromie ornamentalne na deskach stropu przedsionka i na wspornikach ścian bocznych nawy głównej, prospekt organowy i organy, marmurowa kropielnica w przedsionku, dwa fragmenty witraża w owalnym okienku nawy głównej przedstawiające panoramę Szczecina z widokiem zamku i kościoła św. Jakuba oraz komplet ławek pochodzące z I pół. XIX w. W wyposażeniu małego kościółka znajdują się współcześnie namalowany obraz Jezusa Miłosiernego oraz figurka Matki Boskiej Fatimskiej.

Kościół świętego Krzyża jest pierwszą powojenną budowlą sakralną w Szczecinie. Autor projektu modernistycznej bryły i wnętrza nawiązał w swym projekcie do kierunków i nurtów wypracowanych w Europie i Stanach Zjednoczonych w okresie międzywojennym. W szkieletowej konstrukcji widoczne są wpływy francuskiego architekta Le Corbusiera i jego budowli realizowanych w duchu konstruktywizmu.

+ Ks. mgr Piotr Grygowski (źródło http://www.echo.szczecin.pl/instytucje-04,12-48-kosciol_pw_swietego_krzyza.html)